BÁC SĨ KHOA NHI - CHĂM SÓC VÀ THAM VẤN SỨC KHỎE TRẺ EM TOÀN DIỆN

Hệ thần kinh trung ương gồm não và tủy sống. Bao quanh não và tủy sống là một lớp màng đệm, gọi là màng não. 

Dịch não tủy là nước trong não do màng não tiết ra lưu thông qua các xoang và tái hấp thụ trở lại, trú ngụ tại các xoang não thất. Não thất gồm có: não thất bên phải, bên trái, não thất III, não thất IV và khoang dưới đám rối chùm đuôi ngựa. 

Dịch não tủy có nhiều tác dụng khác nhau, quan trọng hơn cả là dịch não tủy chính là mô đệm để bảo vệ não và tủy sống không bị chấn thương khi va chạm, là nơi chứa chất dinh dưỡng để não bộ hấp thu và trao đổi chất. Khi thành phần vi chất của dịch não tủy thay đổi thì có thể hệ thần kinh trung ương đang bị tổn thương (viêm nhiễm, chảy máu, u….).

Vì một lý do nào đó mà màng não tăng tiết dịch, giảm hấp thu (nhiễm trùng, nhiễm nấm, lao…) hoặc bị tắc nghẽn không lưu thông được (hẹp ống não, u não…) thì dịch não tủy sẽ bị ứ trệ gây giãn não thất. Não thất giãn quá mức sẽ chèn ép não bộ gây thoái hóa nhu mô não. Giãn não thất có thể xảy ra ở bất kì lứa tuổi nào và có nhiều cách xử trí khác nhau tùy nguyên nhân gây bệnh. 

Trong phôi thai học, hệ thần kinh trung ương bắt đầu là một ống thần kinh. Ống này bắt đầu phát triển từ tuần thứ 6 của thai kì. Nó to ra và xoắn cuộn lại tạo thành não bộ với nhiều cuộn não, vân não, tủy sống, một phần nhỏ tạo thành các khoang: não thất bên phải, bên trái, não thất III, não thất IV và khoang dưới đám rối chùm đuôi ngựa. sau đó quá trình tăng tiết, tái hấp thu bắt đầu xảy ra.

Trong quá trình theo dõi thai kì, ở thời điểm tam cá nguyệt 2, có những thai nhi bị giãn não thất. Bình thường não thất bên từ 5-8 mm, não thất III < 10 mm, gọi là giãn não thất khi não thất bên >10 mm và não thất III >15 mm, não úng thủy khi não thất bên >15 mm, não thất III >18 mm. Với tình trạng giãn não thất, sản phụ cần phải đánh giá lại tình trạng thai để tìm nguyên nhân nội sinh (di truyền từ cha mẹ hay đột biến gen tự thân), nguyên nhân ngoại sinh (nhiễm trùng bào thai, thiếu máu não…) hay do sự phát triển của các cuộn não, vân não chưa tương thích với sự tạo các khoang chứa dịch não tủy.

Theo trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ và các bác sĩ khoa phẫu thuật Nhi của bệnh viện Boston và Mayo ghi nhận rằng não úng thủy là dị tật thần kinh bẩm sinh ở trẻ nhỏ chiếm 0.3-2.5/10000 trẻ sơ sinh.

Khi thai nhi có giãn não thất, các bậc cha mẹ cần phải được tham vấn bởi các chuyên gia về di truyền học, bác sĩ nhi khoa cùng với bác sĩ sản phụ khoa để có hướng điều trị tốt nhất cho trẻ trong tương lai.

Trong nhi khoa, giãn não thất thường là dạng giãn não thất với áp lực bình thường (NPH: Normal Pressure Hydrocephalus), đó là dạng não úng thủy. NPH thường đi kèm với 3 triệu chứng:

-         Giảm trí nhớ (Dementia)

-         Rối loạn dáng đi (Gait Distusbance)

-         Tiểu tiện không tự chủ (Urinary Incontinence)

Các triệu chứng này ngày càng tăng dần nếu não thất ngày càng giãn lớn gây chèn ép não. Các triệu chứng này có thể đảo ngược nếu được phát hiện, chẩn đoán xác định sớm và can thiệp kịp thời bằng cách đặt một ống dẫn lưu từ não thất xuống ổ bụng.

Bác sĩ Hà